Na podstawie artykułu mgr Anny Powroźnik,
https://pzsgszczepocice.edupage.org/.../Znaczenie_czytelnictwa_w_rozwoju_dziecka
Czytelnictwo to ważna sfera w życiu dziecka, bowiem:
- rozwija wrażliwość estetyczną,
- wpływa na rozwój intelektualny,
- kształtuje wyobraźnię i postawę twórczą,
- rozwija życie emocjonalne,
- ma doniosłe znaczenie w dziedzinie wychowania społecznego,
- pogłębia wrażliwość moralną czytelnika,
- wpływa na kształtowanie więzi rodzinnych,
- podnosi poziom rozwoju mowy, procesów poznawczych, myślenia i strony emocjonalnej
osobowości.
Dzieci są chłonnymi odbiorcami literatury i łatwo przejmują wzory zachowań od swoich literackich ulubieńców. Jednakże lektura może oddziaływać na czytelnika dopiero po zrozumieniu treści książki. Wówczas dokonuje się wpływ na osobowość. Im bliższe są treści lektury, tym bardziej do czytelnika trafiają, im bardziej zgodne są z przekonaniami, tym chętniej je przyjmuje.
Książka może spełniać ważną rolę w wychowaniu dziecka: czytanie książek zaspokaja potrzeby wychowanka: estetyczne, wzorów zachowań, utożsamiania się z bohaterem, informacji o świecie zewnętrznym, kompensacji, rozrywki, akceptacji społecznej.
Baśnie czy opowiadania mogą stać się pewnego rodzaju „schematem porządkującym”, poszerzają możliwości poznania świata, doskonalą mowę (słownictwo, styl wypowiedzi, stronę gramatyczną), kształcą myślenie (procesy porównywania, analizy
i syntezy, przyczyn i skutków) oraz ćwiczą pamięć i uwagę. Kształtują wyobraźnię i postawę twórczą dziecka, uruchamiają możliwości kreacyjne i interpretacyjne, rozwijają życie emocjonalne, sferę uczuć, która ulega wzbogaceniu w kontakcie z książką. Dziecko przeżywa los wybranej postaci, bardzo mocno identyfikuje się z nią, co rozwija zdolności empatyczne. Książki
pozwalają zrozumieć innych ludzi i zachodzące między nimi interakcje, a także sprzyjają procesowi utożsamiania z losami bohaterów. Zaspokaja to potrzeby wzorów zachowań, poczucie więzi społecznej.
Wychowawca może też posłużyć się literaturą w kształtowaniu więzi rodzinnych, ukazując odpowiednie przykłady miłości i ciepła w relacjach między rodzicami i dziećmi.
W wychowaniu rodzinnym może też wykorzystać wzory dobrze wykonanych obowiązków, postaw rodzicielskich. Literatura ma możliwość pogłębiania wrażliwości moralnej czytelnika, niezależnie od wieku.
Literatura dla dzieci może też pełnić inne funkcje, np. ukazywać piękno ojczystego kraju, wzbudzać zainteresowanie przyrodą, wzbogacać zabawy i zajęcia mające na celu ukształtowanie pojęć związanych z nauką szkolną, kształcić podstawowe nawyki. Jakie wartości wnosi książka w świat dziecka zależy przede wszystkim od jej zawartości. Dobór tych wartości i niosących je treści zależy z kolei od wieku i zainteresowań czytelnika, a także od naszych zamierzeń wychowawczych.
Autorzy opracowań na temat znaczenia czytelnictwa w rozwoju dziecka zwracają uwagę na korzyści wynikające z czytania, które pozwalają dziecku na osiąganie lepszych wyników w szkole.
Podkreślają zwłaszcza następujące funkcje lektury:
- wzbogacanie biernego i czynnego słownictwa dziecka,
- pomoc w ogólnym opanowaniu języka,
- podniesienie poziomu kultury słowa,
- wzbogacenie konstrukcji składniowo – stylistycznej wypowiedzi,
- podniesienie poziomu zrozumienia struktury większych całości myślowych,
- doskonalenie formy dźwiękowej języka ucznia (artykulacji, akcentu, przestankowania,
siły głosu, modulacji, tempa).
Zwracają też uwagę na to, że czytanie podnosi poziom nie tylko poziom rozwoju mowy, ale też poziom rozwoju procesów poznawczych, myślenia i strony emocjonalnej osobowości. Poszerza ponadto wiadomości dziecka o własnym regionie, kraju, świecie jak też o społeczeństwie i ludzkości w ogóle.
Dzieci są tak chłonnymi odbiorcami literatury i tak łatwo przejmują wzory zachowań od swoich literackich ulubieńców ze względu na szybki rozwój i związane z nim zapotrzebowanie na wzory zachowań, dużą pobudliwość emocjonalną i skłonność do naśladownictwa.
W wychowaniu do czytelnictwa bardzo ważna jest rola domu. Nawyk kontaktu z książką jest rodzajem posagu intelektualnego, który dziecko wynosi z domu. Decyduje o jego wiedzy, ale również o pewnych właściwościach charakteru, preferowanych wartościach i postawach. Istotnym czynnikiem jest też osoba polecająca lekturę oraz warunki, w jakich to czyni.
Chodzi o to, czy cieszy się ona sympatią i autorytetem oraz czy uważamy ją za kompetentną
w danej dziedzinie.
Nastolatki są już dużo bardziej krytyczne, jeśli chodzi o polecane lektury, a książka odgrywa tu nieco inną rolę, która polega na pobudzaniu rozwoju osobowości. Dojrzewający człowiek, poszukujący usilnie wzorów, konstruujący dopiero obraz własnego ja, w literaturze może znaleźć tworzywo do budowania własnej osobowości samodzielnie.
Dodatkowo ważne w wychowaniu jest to, że książka może stać się płaszczyzną kontaktu i porozumienia między pokoleniami. Podczas wspólnego czytania o pewnych problemach, sytuacjach, bohaterach może dojść do współodczuwania, wspólnej zabawy czy śmiechu z jakiejś zabawnej sytuacji, a nawet wspólnego rozwiązywania problemów, filozofowania na bazie przeczytanych książek. Przykładem książek, które się do tego nadają, mogą być np. Kubuś Puchatek, Muminki, Dzieci z Bullerbyn, Mały Książę, Alicja w krainie czarów oraz inne pozycje pisane o dzieciach, jednak lubiane też przez dorosłych dzięki zawartym w swojej treści wątkom światopoglądowym i filozoficznym.
Tak więc czytelnictwo ma wiele zalet – podnosi poziom nie tylko rozwoju mowy, ale również poziom rozwoju procesów poznawczych, myślenia i strony emocjonalnej osobowości. Poza tym dzięki czytelnictwu rozwija się wrażliwość estetyczna dziecka, co pozwala mu otworzyć się na wartości, które niesie ze sobą literatura.